Uit de onderzoeken van het programma Integraal Aanpakken blijkt dat deze oplossingen mogelijk zijn. Daarmee worden emissies op zowel het gebied van stikstof als klimaat gereduceerd. Het is daarbij belangrijk dat oplossingen voor het klimaatvraagstuk ook meetellen in de stikstofaanpak. Laten we hiermee samen aan de slag gaan en de Nederlandse belastingbetaler langs de route van integrale oplossingen heel veel geld besparen. 

Het lijkt soms alsof de overheid denkt dat emissiereductie alleen mogelijk is door de uitkoop van veebedrijven, wat dan zo’n 25 miljard euro zou mogen kosten. In zulk beleid zie ik geen oplossing. Het programma Integraal Aanpakken kijkt naar oplossingen voor reductie via voer-, dier-, stal- en mestaanpassingen en naar werkelijke emissies in plaats van vergunde. Dat zijn diverse oplossingensporen die op termijn ook leiden tot daadwerkelijk duurzamere veehouderijbedrijven, met een lagere stikstof- en methaanemissie, lagere carbon footprint van de producten én lagere kosten voor boer en maatschappij. 

Bij Integraal Aanpakken wordt gezocht naar praktische en rendabele oplossingen om emissies te reduceren, die daarmee voor veehouders aantrekkelijk zijn om toe te passen. Daarbij is het belangrijk dat een maatregel die bijvoorbeeld voer betreft, niet moet leiden tot nieuwe problemen op een andere plek in het bedrijf. Die integraliteit is ook van belang, omdat boeren immers niet eerst kunnen investeren in stikstofmaatregelen en dan over een paar jaar weer in klimaatmaatregelen. Integraliteit is een must, anders blijven we bezig.

De werkelijke emissies, zoals gemeten bij Integraal Aanpakken op praktijkbedrijven, verschillen enorm. Dit zorgt voor lastige discussies, maar hier ligt ook een enorme kans. De grote variatie op bedrijven biedt namelijk aanknopingspunten voor reductie. Wat doet een boer met lage emissies anders dan anderen?

Hiervan kunnen we leren met elkaar. Integraal Aanpakken laat zien dat er tal van mogelijkheden zijn om reductie te bewerkstelligen via voer-, dier-, stal- en mestmaatregelen. Een deel van die maatregelen is al heel geschikt voor de praktijk. Integraal Aanpakken stelt dat de bron van de emissies voornamelijk ligt in het rantsoen in combinatie met het dier. Veel eiwit in het rantsoen leidt tot hogere ammoniakemissies in de stal en bij aanwending. Het vakmanschap van veehouders geeft vertrouwen om hiermee aan de slag te gaan. Aanvullend zie ik ook mogelijkheden op het gebied van stalinnovatie en mestaanwending.

Tegelijkertijd hebben we als sector soms het gevoel te maken te hebben met een ongrijpbare overheid en een papieren werkelijkheid in de vergunningverlening. Dit zorgt voor onzekerheid bij veehouders en het gevoel dat je vastzit in een Kafkaiaanse toestand. Integraal Aanpakken heeft ook hierin naar mijn mening een belangrijke rol om met inzichten te komen over de werkelijke emissies en de factoren waarvan deze emissies afhankelijk zijn. De rechter heeft inmiddels meermaals aangegeven dat het gaat om de werkelijke belasting van de natuur. Overheid en sector moeten vervolgens ook met wetenschappers in gesprek om de papieren werkelijkheid te laten stroken met de realiteit. Deze samenwerking is essentieel om alle mooie integrale oplossingen ook daadwerkelijk te laten meetellen voor de nationale berekeningen voor emissiereductie. 

De veehouderij zal net als andere sectoren in Nederland aan de bak moeten om te reduceren. Dat vereist dat overheid, sector en wetenschap samenwerken met veehouders. Met perspectief voor voortzetting van bedrijven. Deze integrale oplossingen zijn voor de Nederlandse belastingbetaler goedkoper dan uitkopen en leiden tot een sterkere en duurzamere veehouderij voor de toekomst. Integraal Aanpakken is zoals ik het zie dus miljarden goedkoper en veel beter dan alleen maar uitkopen. Daar zetten we dus op in!