Integraal Aanpakken

Waarom integraal?

Verminderen van de methaan- en ammoniakemissies draagt bij aan een duurzame en klimaatverantwoorde veehouderij en een positief toekomstperspectief voor veehouders. Een integrale aanpakIntegrale aanpak:
Een allesomvattend aanpak waarbij naar het gehele veehouderijbedrijf wordt gekeken. Het gaat daarbij niet alleen om broeikasgassen, maar om alle facetten die belangrijk zijn voor het bedrijf, zoals inkomen, biodiversiteit, dierenwelzijn en overige emissies.
staat voorop. We zoeken naar oplossingen die impact hebben op zowel de methaan- als de ammoniakemissies. 

Ook plaatsen we de maatregelen in bedrijfsperspectief. Integrale maatregelen hebben geen negatief effect op dierenwelzijn, diergezondheid, verdienmodel van veehouders en op andere emissies zoals geur of fijnstof. Een duurzame toekomst voor de veehouderij betekent immers dat ook andere noodzakelijke opgaven en doelen worden gehaald. Kortom, een integrale aanpak.


Samen met en voor de praktijk

Om de veehouderij verder te verduurzamen en de klimaatdoelen te halen, is nieuwe kennis nodig. Kennis over managementmaatregelen of mogelijkheden om emissies van broeikasgassenBroeikasgassen:
Gassen in de atmosfeer van de aarde (of een andere planeet) met het vermogen om warmtestraling te absorberen en geleidelijk in alle richtingen weer af te geven. Deze gassen zorgen ervoor dat de warmte van de zon wordt vastgehouden: het broeikaseffect. Zonder deze broeikas­gassen is er geen leven op aarde mogelijk: de temperatuur zou gemiddeld -180C zijn. Naast koolstofdioxide (CO2) gaat het om lachgas (N2O, distikstofoxide), methaan (CH4) en de fluorhoudende gassen (F-gassen).
te verminderen en de bedrijfsvoering te optimaliseren. Overheid en bedrijfsleven trekken samen op om in de praktijk te onderzoeken hoe de emissie van broeikasgassen in de veehouderij kan worden verminderd.


Wageningen Livestock Research (WLR), onderdeel van Wageningen University & Research (WUR), voert de onderzoeken uit. WLR werkt daarbij nauw samen met partijen uit de veehouderijsector in Nederland. Veehouders hebben een belangrijke rol: zij denken mee over het onderzoek en de uitvoerbaarheid in de praktijk en laten hun koeien en stallen meten en testen voor mogelijke oplossingen.


Daarnaast zijn de volgende organisaties betrokken bij het onderzoek: Agrifirm, CLM, Keten Duurzaam Varkensvlees, de drie regionale LTO’s, Monteny Milieu-advies en Schuttelaar & Partners.


Het ministerie van LNV ondersteunt dit proces o.a. financieel met een 10-jarige programmatische aanpak. Eerst binnen het Onderzoek Veehouderij & Klimaat, en sinds 2020 binnen het programma Integraal Aanpakken. De klimaataanpak past goed binnen de visie van het ministerie van LNV: als landbouwsector samen de omslag maken naar een landbouw die kringlopen sluit. Een landbouw die verliezen via emissies en reststromen beperkt en op een duurzame wijze voldoende, goed en veilig voedsel produceert, met een goede beloning voor de boer.


Waar staan we nu?

De onderzoeken zijn begin 2018 gestart. In verschillende onderzoeken zijn op veehouderijbedrijven de methaan-, ammoniak- en andere emissies gemeten, meetsystemen getest en is het effect van bepaalde reductiemaatregelen gemeten. Efficiëntie, haalbaarheid en rentabiliteitRentabiliteit:
De mate waarin iets winstgevend is.
van de emissiereducerende maatregelen staan daarbij voorop. 


Onderzoek opzetten is maatwerk en duurt ook meerdere jaren om onder andere de invloeden van de seizoenen in het onderzoek mee te nemen.

Hoe werkt onderzoek


Uit dit onderzoek en ander praktijkgericht onderzoek zijn al concrete maatregelen bekend om emissies te reduceren. Maatregelen die veehouders nu al kunnen toepassen. Andere kansrijke mogelijkheden voor verdere emissiereductie worden nog onderzocht.

Nu aan de slag

Lopende onderzoeken


Netwerk Praktijkbedrijven

In Netwerk Praktijkbedrijven zijn 110 melkveebedrijven aan de slag met het reduceren van hun ammoniak- en methaanemissies. De komende vier jaren combineren zij praktijkonderzoek en een integrale aanpak om een pakket samen te stellen van haalbare maatregelen die op beide doelen effect hebben. Het project is een initiatief van LTO Noord en Wageningen University & Research. Het netwerk is onderdeel van Integraal Aanpakken en wordt gefinancierd door het ministerie van LNV.

Bekijk de website

De opgave

Minder ammoniak & methaan